Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 1 Index Previous Next
|
1
[ज] कृपस्यापि महाब्रह्मन संभवं वक्तुम अर्हसि शरस्तम्भात कथं जज्ञे कथं चास्त्राण्य अवाप्तवान 2 [वै] महर्षेर गतमस्यासीच छरद्वान नाम नामतः पुत्रः किल महाराज जातः सह शरैर विभॊ 3 न तस्य वेदाध्ययने तथा बुद्धिर अजायत यथास्य बुद्धिर अभवद धनुर्वेदे परंतप 4 अधिजग्मुर यथा वेदांस तपसा बरह्मवादिनः तथा स तपसॊपेतः सर्वाण्य अस्त्राण्य अवाप ह 5 धनुर्वेद परत्वाच च तपसा विपुलेन च भृशं संतापयाम आस देवराजं स गौतमः 6 ततॊ जालपदीं नाम देवकन्यां सुरेश्वरः पराहिणॊत तपसॊ विघ्नं कुरु तस्येति कौरव 7 साभिगम्याश्रमपदं रमणीयं शरद्वतः धनुर बाणधरं बाला लॊभयाम आस गौतमम 8 ताम एकवसनां दृष्ट्वा गौतमॊ ऽपसरसं वने लॊके ऽपरतिमसंस्थानाम उत्फुल्लनयनॊ ऽभवत 9 धनुश च हि शराश चास्य कराभ्यां परापतन भुवि वेपथुश चास्य तां दृष्ट्वा शरीरे समजायत 10 स तु जञानगरीयस्त्वात तपसश च समन्वयात अवतस्थे महाप्राज्ञॊ धैर्येण परमेण ह 11 यस तव अस्य सहसा राजन विकारः समपद्यत तेन सुस्राव रेतॊ ऽसय स च तन नावबुध्यत 12 स विहायाश्रमं तं च तां चैवाप्सरसं मुनिः जगाम रेतस तत तस्य शरस्तम्बे पपात ह 13 शरस्तम्बे च पतितं दविधा तद अभवन नृप तस्याथ मिथुनं जज्ञे गौतमस्य शरद्वतः 14 मृगयां चरतॊ राज्ञः शंतनॊस तु यदृच्छया कश चित सेना चरॊ ऽरण्ये मिथुनं तद अपश्यत 15 धनुश च सशरं दृष्ट्वा तथा कृष्णाजिनानि च वयवस्य बराह्मणापत्यं धनुर्वेदान्तगस्य तत स राज्ञे दर्शयाम आस मिथुनं सशरं तदा 16 स तद आदाय मिथुनं राजाथ कृपयान्वितः आजगाम गृहान एव मम पुत्राव इति बरुवन 17 ततः संवर्धयाम आस संस्कारैश चाप्य अयॊजयत गौतमॊ ऽपि तदापेत्य धनुर्वेद परॊ ऽभवत 18 कृपया यन मया बालाव इमौ संवर्धिताव इति तस्मात तयॊर नाम चक्रे तद एव स महीपतिः 19 निहितौ गौतमस तत्र तपसा ताव अविन्दत आगम्य चास्मै गॊत्रादि सर्वम आख्यातवांस तदा 20 चतुर्विधं धनुर्वेदम अस्त्राणि विविधानि च निखिलेनास्य तत सर्वं गुह्यम आख्यातवांस तदा सॊ ऽचिरेणैव कालेन परमाचार्यतां गतः 21 ततॊ ऽधिजग्मुः सर्वे ते धनुर्वेदं महारथाः धृतराष्ट्रात्मजाश चैव पाण्डवाश च महाबलाः वृष्णयश च नृपाश चान्ये नानादेशसमागताः |
1
[j] kṛpasyāpi mahābrahman saṃbhavaṃ vaktum arhasi śarastambhāt kathaṃ jajñe kathaṃ cāstrāṇy avāptavān 2 [vai] maharṣer gatamasyāsīc charadvān nāma nāmataḥ putraḥ kila mahārāja jātaḥ saha śarair vibho 3 na tasya vedādhyayane tathā buddhir ajāyata yathāsya buddhir abhavad dhanurvede paraṃtapa 4 adhijagmur yathā vedāṃs tapasā brahmavādinaḥ tathā sa tapasopetaḥ sarvāṇy astrāṇy avāpa ha 5 dhanurveda paratvāc ca tapasā vipulena ca bhṛśaṃ saṃtāpayām āsa devarājaṃ sa gautamaḥ 6 tato jālapadīṃ nāma devakanyāṃ sureśvaraḥ prāhiṇot tapaso vighnaṃ kuru tasyeti kaurava 7 sābhigamyāśramapadaṃ ramaṇīyaṃ śaradvataḥ dhanur bāṇadharaṃ bālā lobhayām āsa gautamam 8 tām ekavasanāṃ dṛṣṭvā gautamo 'psarasaṃ vane loke 'pratimasaṃsthānām utphullanayano 'bhavat 9 dhanuś ca hi śarāś cāsya karābhyāṃ prāpatan bhuvi vepathuś cāsya tāṃ dṛṣṭvā śarīre samajāyata 10 sa tu jñānagarīyastvāt tapasaś ca samanvayāt avatasthe mahāprājño dhairyeṇa parameṇa ha 11 yas tv asya sahasā rājan vikāraḥ samapadyata tena susrāva reto 'sya sa ca tan nāvabudhyata 12 sa vihāyāśramaṃ taṃ ca tāṃ caivāpsarasaṃ muniḥ jagāma retas tat tasya śarastambe papāta ha 13 śarastambe ca patitaṃ dvidhā tad abhavan nṛpa tasyātha mithunaṃ jajñe gautamasya śaradvataḥ 14 mṛgayāṃ carato rājñaḥ śaṃtanos tu yadṛcchayā kaś cit senā caro 'raṇye mithunaṃ tad apaśyata 15 dhanuś ca saśaraṃ dṛṣṭvā tathā kṛṣṇājināni ca vyavasya brāhmaṇāpatyaṃ dhanurvedāntagasya tat sa rājñe darśayām āsa mithunaṃ saśaraṃ tadā 16 sa tad ādāya mithunaṃ rājātha kṛpayānvitaḥ ājagāma gṛhān eva mama putrāv iti bruvan 17 tataḥ saṃvardhayām āsa saṃskāraiś cāpy ayojayat gautamo 'pi tadāpetya dhanurveda paro 'bhavat 18 kṛpayā yan mayā bālāv imau saṃvardhitāv iti tasmāt tayor nāma cakre tad eva sa mahīpatiḥ 19 nihitau gautamas tatra tapasā tāv avindata āgamya cāsmai gotrādi sarvam ākhyātavāṃs tadā 20 caturvidhaṃ dhanurvedam astrāṇi vividhāni ca nikhilenāsya tat sarvaṃ guhyam ākhyātavāṃs tadā so 'cireṇaiva kālena paramācāryatāṃ gataḥ 21 tato 'dhijagmuḥ sarve te dhanurvedaṃ mahārathāḥ dhṛtarāṣṭrātmajāś caiva pāṇḍavāś ca mahābalāḥ vṛṣṇayaś ca nṛpāś cānye nānādeśasamāgatāḥ |